Bronnen

Periode 

Vanaf de negentiende eeuw werden door de rechtbanken van koophandel, die bevoegd waren om het faillissement van een natuurlijke persoon of onderneming uit te spreken, zogeheten faillissementsdossiers bijgehouden, waarin allerlei stukken te vinden zijn over de afwikkeling van het faillissement.

Bewaarplaats

De faillissementsdossiers zijn te vinden bij de Rijksarchieven in de inventarissen van de rechtbanken van koophandel of de inventarissen van de burgerlijke rechtbanken.

Raadplegen 

Faillissementsdossiers ouder dan 100 jaar zijn vrij raadpleegbaar. 

Gegevens 

Van zodra een natuurlijk persoon of een onderneming niet meer in staat was zijn schulden te voldoen, kon deze door de rechtbank van koophandel failliet worden verklaard. De rechtbank stelde dan zowel een curator aan, die het faillissement afwikkelde, als een rechter-commissaris die toezicht zou houden op de afwikkeling van het faillissement.

De curator ging vervolgens aan de slag met het inventariseren van de boedel, uit de opbrengsten waarvan de schulden zouden worden voldaan. Binnen een zekere termijn moesten de schuldeisers bovendien hun vorderingen ter verificatie van de curator indienen, zodat een beeld zou ontstaan van de schulden en opbrengsten van de natuurlijke persoon of onderneming.

Als bleek dat er zeer weinig of geen activa waren om de schulden uit te voldoen, dan kon besloten worden het faillissement weer op te heffen. In het andere geval kon de curator de activa verkopen. De opbrengsten hiervan werden verdeeld – naar rang van de schuldeiser – op basis van een door de rechter-commissaris goed te keuren uitdelingslijst. Na deze uitdeling kon het faillissement weer worden gesloten.

De faillissementsdossiers variëren in omvang en kunnen in principe allerhande stukken bevatten die betrekking hebben op de hiervoor genoemde fases in de afwikkeling van het faillissement. Te denken valt aan correspondentie met de curator, failliet of schuldeisers, vorderingsbriefjes van schuldeisers ter verificatie, inventarissen van de boedel opgemaakt door de curator, een uitdelingslijst en nog diverse meer.

Let op 

• Het kan zijn dat niet alle faillissementsdossiers bewaard zijn gebleven. Echter, het is op dit punt niet duidelijk wat er aan deze dossiers de tand des tijds heeft doorstaan.
• Met name de faillissementsdossiers vanaf de invoering van de Faillissementswet in 1851 zijn nog (deels) bewaard gebleven. Oudere dossiers ten tijde van de Code de Commerce zijn summier.

Tips 

• De faillissementsdossiers zijn lang niet altijd op een bepaalde volgorde gesorteerd. Belangrijk is dat je alvast beschikt over de naam van de natuurlijke persoon of onderneming van wie het faillissement werd uitgesproken, de datum van de faillissementsuitspraak en de gerechtelijke instantie die het faillissement uitsprak.
• Vooral in oude kranten kunnen artikelen of advertenties voorkomen waarin staat dat iemand of een onderneming failliet werd verklaard. Met enige regelmaat staat daar dan ook de naam van de curator bij.
• Soms zijn chronologische repertoria of indexen beschikbaar aan de hand waarvan makkelijker het juiste faillissementsdossier kan gevonden worden.
• Geen zorgen als er in een bepaald geval geen faillissementsdossier meer voorhanden is. Met enige regelmaat zijn ook losse stukken, zoals het faillissementsverzoek en de uitspraak en stukken zoals de inventaris die de curator van de boedel opmaakte en een uitdelingslijst in aparte inventarisnummers te vinden.